مبارزه با آفات پسته در فصل بهار
فروردین
در این ماه برای مبارزه با آفاتی از جمله پروانه چوبخوار پسته، پروانه میوه خوار پسته، پروانه پوست خوار میوه پسته (کراش)، سن ها و سنگ های پسته، سرخرطومی پسته، شپشک واوی و تنه ای پسته و زنجره پسته (شیره تر) باید برنامه ریزی کرد.
اردیبهشت
در ماه اردیبهشت آفاتی از جمله پسیل معمولی پسته (شیره خشک)، زنجره پسته (شیره تر)، سن ها و سنگ های پسته، شپشک تنه ای پسته، سوسک سر شاخه خوار پسته، زنبورهای مغز خوار پسته، پروانه پوست خوار میوه پسته (کراش)، هلیو تیس پسته، پروانه های برگخوار پسته خسارت وارد می کند که باید نسبت به مبارزه اقدام کرد.
خرداد
در این ماه نیز باید به کنترل آفاتی چون پسیل معمولی پسته (شیره خشک)، سن ها، پروانه پوست خوار میوه پسته، کنه های پسته، پروانه جوانه خوار پسته، هلیو تیس پسته، پروانه های برگخوارهای پسته بر اساس جمعیت اقدام کرد.
مبارزه با آفات
هر سال باغداران به دفعات مجبور به مبارزه شیمیایی و غیر شیمیایی با انواع آفات می شوند. فصل بهار زمان سبزشدن درختان پسته و گلدهی آنهاست. با شروع سبزشدن درختان پسته، از اواسط اسفندماه فعالیت آفات نیز آغاز می شود. با توجه به حضور همزمان چند آفت در باغ، بویژه در اوایل فصل بهار و مناسب بودن زمان مبارزه شیمیایی علیه آفات عمده پسته در این فصل، اول باید دانست کدام آفات اصلی و مهم هستند و کدام را باید در درجه دوم و سوم اهمیت قرار داد، تا برای کاهش تعداد دفعات سمپاشی و در صورت امکان، مبارزه همزمان با برخی آفات خسارتزا، «روش مبارزه» و هم «ترکیب مناسب سم» را انتخاب کرد. در صورت لزوم باید از مخلوط کردن ۲ حشره کش (و یا یک حشره کش و یک قارچ کش)، که اختلاط آنها مجاز باشد، برای کنترل همزمان دو یا سه آفت استفاده شود .
پروانه چوبخوار پسته (کرمانیا)
با توجه به دوره خروج لاروهای زمستانگذران این آفت، از اوایل اسفندماه و تشکیل پیله های شفیرگی بر روی سرشاخه ها (در شرایط آب و هوایی استان کرمان)، و اوج ظهور و تشکیل شفیره ها در دهه سوم اسفندماه، در صورت زیاد بودن جمعیت این آفت در باغ می توان با توصیه کارشناسان محلی از حدود ۲۰ اسفند تا ۵ فروردین ماه با آنها مبارزه کرد .
پسیل معمولی پسته (شیره خشک):
حشرات کامل پسیل های زمستانگذران، از اواسط اسفندماه در باغهای پسته ظاهر می شوند، و با تغذیه از جوانه های در حال سبز شدن پسته، بر روی آنها تخم ریزی می کنند. با توجه به پائین بودن جمعیت نسل اول پسیل، بویژه در طی ماه های فروردین و اردیبهشت، نیازی به مبارزه اختصاصی علیه این آفات نیست و اگر سموم مناسب برای مبارزه با سایر آفات پسته بکار رود، تلفات کافی بر روی جمعیت این آفت نیز خواهد گذاشت. مبارزه اختصاصی علیه پسیل معمولی با توجه به جمعیت و حساسیت ارقام پسته، تقریبا از اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه ضروری است .
شپشک های پسته
شپشک واوی، یا شپشک سرشاخه و برگ پسته: دارای ۲ نسل در سال است ولی فقط در نسل اول می توان علیه پوره های سن یک آن مبارزه کرد. مناسبترین زمان مبارزه، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ) در شرایط آب و هوایی استان کرمان و همزمان با خروج ۷۰ درصد پوره های سن یک می باشد .
شپشک تنه ای (کنده ای) پسته: این آفت دارای یک نسل در سال است و تقریبا همزمان با خروج پوره های سن یک شپشک واوی، پوره های سن یک این آفت نیز خارج می شوند. اختلاف زمانی خروج پوره ها ۳ تا ۴ روز است (مناسبترین زمان مبارزه، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت، همزمان با خروج ۷۰ درصد پوره های سن یک است. در صورت بالابودن جمعیت هریک از این شپشکها و خسارت شدیدی که وارد می کنند، می توان حدود ۲ هفته بعد از سمپاشی نوبت اول، مجددا سمپاشی را تکرار کرد .
زنجره پسته ( شیره تر)
در سالهای گذشته جمعیت این آفت در باغهای پسته خیلی زیاد بود، اما با سمپاشی های سالهای اخیر جمعیت آن کاهش یافته است. بهترین زمان سمپاشی، هنگام ظهور پوره های آفت است
سنک های پسته
این آفات در چند سال اخیر در اکثر باغهای پسته کشور مشاهده شده است. در اوایل فصل بهار و از مرحله تشکیل میوه تا شروع سخت شدن پوست استخوانی میوه پسته، با تغذیه از میوه های نابالغ و حساس، خسارت شدید وارد می کنند. در گذشته باغداران از سم «آندوسولفان» برای مبارزه با این آفت استفاده می کردند، با حذف این سم از لیست سموم مجاز کشور، لازم است از سموم مناسب موجود در بازار با نظر کارشناسان محلی استفاده شود.
سرخرطومی پسته
حشرات کامل این آفت که مرحله مهم و خسارتزای آن محسوب می شوند و از جوانه های رویشی و زایشی در حال باز شدن، به شدت شدیدا تغذیه می کنند، از اواخر اسفند و اوایل فروردین بصورت حشرات کامل خاکستری رنگ در باغهای پسته مشاهده می شوند، که لازم است در این زمان با سموم مناسب با آنها مبارزه شود .
سوسک سرشاخه خوار پسته
به این حشره در استان کرمان “سوسکو” نیز می گویند. حشرات کامل آفت از اواخر اسفندماه از چوبهای خشک که در آنها بصورت لارو، زمستانگذرانی می کنند خارج شده و به سمت درختان پسته پرواز می کنند. اوج خروج حشرات کامل و ظهور آنها بر روی درختان پسته، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه است. حشرات بالغ به شاخه های جوان که همان سال رشد کرده اند، حمله می کنند، جوانه ها را می خورند و از محل جوانه ها دالانهایی به طول ۳تا۵ سانتیمتر حفر می کنند. با توجه به زیست شناسی این آفت و زمستانگذرانی آن بصورت لارو در داخل شاخه های خشکیده، مبارزه غیر شیمیایی با آن بسیار ساده و اقتصادی است و اگر بطور کامل انجام گیرد به هیچ وجه نیاز به مبارزه شیمیایی علیه آن نخواهد بود.
روش مبارزه :
– جمع آوری چوب ها و شاخه های خشک شده و شاخه های تازه هرس شده و سوزاندن کامل آنها؛ اجتناب از انبار کردن چوبها و شاخه های پسته برای مصارف سوختی در مناطق و انبارهای نزدیک به باغهای پسته .
– تله گذاری با چوب های نیمه خشکیده و یا تازه هرس شده در ناحیه یقه درختان و یا قراردادن دسته های چوب در زیر درختان به فواصل ۱۰۰ متر از هم، و سپس، جمع آوری و سوزاندن آنها و جایگزینی دسته های چوب جدید بجای آنها بصورت ماهیانه از اواسط مهر تا اواسط اسفندماه .
مدیریت بهزراعی
گلدهی:
پسته گیاهی است دو پایه ، گل های نر و ماده مجزا و بطور جانبی روی شاخه های یک ساله ظاهر میشوند. گلها تک جنس، بدون گلبرگ و دارای ۵ کاسبرگ هستند که گاهی تعداد کمتری دیده می شود که به دلیل از بین رفتن کاسبرگهای درونی است. در اوایل فروردین ماه با توجه به شرایط آب و هوایی، بافت خاک و تغذیه، نوع رقم و پایه، جوانه های گل جانبی موجود روی شاخه های یکساله از خواب زمستانه بیدار می شوند و طی مدت ۱۵-۱۰ روز گلهای هر خوشه در هر درخت (۳۰۰-۱۰۰ عدد ) شکوفا می گردند و در گل آذین نر گرده و در گل آذین ماده تخمدان را بوجود می آورند. در یک رقم خاص گلهای درختان نر زودتر از گلهای درختان ماده همان رقم به مرحله شکوفایی می رسند و گرده آزاد می کنند. هر خوشه گل بیش از یکصد گل منفرد دارد و تعداد گلها در خوشه های گل نر بیشتر است.
بارش باران در زمان گلدهی و رشد میوه مشکل ساز می باشد. این مشکلات از طریق افزایش رطوبت نسبی محیط باغ، شستشوی کلاله و ایجاد محیط مساعد رشد عوامل قارچی می باشد. ضعف درختان به دلیل کمبود آب و مواد غذایی، افزایش محصول سال قبل، شوری بیش از حد آب و خاکی و عدم تامین نیاز سرمایی می تواند باعث تاخیر گلدهی و گلدهی نامنظم گردد.
گرده افشانی:
گرده افشانی در پسته از طریق باد انجام می شود و سایر عوامل نقشی در گرده افشانی ندارند. زنبور عسل جهت جمع آوری گرده گلهای نر را لمس می کند ولی در گرده افشانی نقشی ندارد. وجود بادهای ملایم با سرعت حدود ۱۰KM/H در زمان گلدهی الزامی است ولی بادهای گرم و خشک، طوفانی و همراه با گرد و خاک مشکل ساز می باشند.
عدم وجود جریان هوا، بادهای گرم و طوفانی و هوای بارانی شرایط نامساعدی برای پراکندگی گرده می باشند. افزایش رطوبت نسبی محیط از طریق بارندگی، هوای منطقه و سمپاشی های نامناسب و بی رویه بر روی کارآیی گرده افشانی موثر است. گرده سایر گونه های پسته از جمله بنه و کسور بر روی ارقام پسته موثر ولی باعث کاهش خواص کمی و کیفی میوه می گردد. دوره پذیرش کلاله گل های ماده ۳-۲ روز و برای هر درخت ۱۰-۵ روز می باشد. در این مرحله کلاله به رنگ سبز روشن می باشد و سطح آن دارای برجستگی و ماده چسبناکی می باشد که در جذب دانه گرده نقش مثبتی دارد. این مرحله مناسب ترین زمان برای انجام گرده افشانی طبیعی یا مصنوعی می باشد.
تشکیل میوه:
درصد گل هایی که به میوه تبدیل می شوند از سالی به سال دیگر فرق می کند و حدود ۱۰٪ می باشد. گل های گرده افشانی نشده ظرف مدت ۴-۳ هفته پس از مرحله تمام گل ریزش می نمایند. با انتقال گرده توسط باد، دانه گرده در سطح کلاله جذب، سپس لوله گرده رشد کرده و پس از عبور از خامه به درون کیسه جنینی (تخمدان) نفوذ کرده، با تخمک ترکیب و جنین را بوجود می آورد. پس از تشکیل جنین، جداره تخمدان رشد کرده و میوه های پسته ظاهر می شوند. درصدی از گل های گرده افشانی نشده روی خوشه باقی و رشد می نمایند که منجر به تولید میوه های پارتنوکارپ (بدون مغز می گردند. گلهای گرده افشانی نشده ظرف مدت ۴-۳ هفته پس از مرحله شکوفایی کامل (تمام گل) ریزش می کنند.
رشد و نمو میوه
پس از تشکیل میوه، از اواخر فروردین تا خردادماه پوست میوه (جداره تخمدان) رشد طولی و قطری زیادی کرده، در حالی که جنین بدون رشد باقی می ماند و جداره داخلی میوه خالی می باشد. در طی این مدت پوست میوه بسیار نرم و آبدار می باشد و نسبت به حمله آفات بسیار حساس می باشد. از اواخر اردیبهشت ماه پوست میوه به دو لایه سخت درونی و لایه نرم بیرونی تبدیل می شود و سفتی پوست درونی در اواخر خرداد ماه به حداکثر خود می رسد. از اواخر خرداد ماه تا مرداد ماه مغز میوه در درون محفظه داخلی رشد می نماید و محفظه داخل میوه را پر می نماید. این مدت در ارقام مختلف متفاوت و حدود ۶۰-۳۰ روز می باشد.
پیوند درختان پسته :
پیوند زدن عبارت است از متصل کردن دو قسمت گیاهی به نحوی که آن دو قسمت، توسط باززایی در محل اتصال با هم یکی شده و به عنوان گیاهی مستقل به رشد ادامه می دهند. قسمتی که در بالای پیوند قرار دارد پیوندک و قسمت زیرین که ریشه را تشکیل می دهد، پایه نامیده می شود. دو نوع روش پیوند زنی برای پسته در ایران مرسوم است :
١- پیوند لوله ای
۲- پیوند شکمی
خسارت عوامل محیطی:
سرمای دیر رس بهاره:
اگر پس از شروع رشد در بهار ، درجه حرارت محیط حداقل تا نقطه انجماد کاهش یابد سرمای بهاره را ایجاد مینماید که مهمترین عامل خطر برای شکوفه و میوه های جوان درختان پسته میباشد، زیرا در این موقع مقدار آب در بافت های جوان زیاد است. پسته نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس می باشد و دمای انجماد و حتی نزدیک به آن نیز خسارت فراوانی ایجاد می نماید. لازم به ذکر است میزان خسارت با توجه به مرحله رشد گیاه، نوع اندام گیاهی، زمان وقوع سرما و مدت زمان سرما و میزان برودت متفاوت می باشد. سرما زدگی معمولا بعد از نیمه شب و قبل از طلوع آفتاب و در اواسط و یا اواخر فروردین و گاهی اوایل اردیبهشت ماه اتفاق می افتد.
روشهای کنترل سرمازدگی:
برای جلو گیری از خسارت سرمای بهاره و یا کاهش آن روشهای متفاوتی وجود دارد که با پیش بینی و گزارش دقیق تغییرات جوی در شروع فصل رشد توسط کارشناسان هواشناسی، امکان کنترل سرمازدگی تا حدی وجود دارد. احداث باغات در اراضی شیبدار، استفاده از ارقام دیرگل، انجام هرس فرم مناسب، انجام آبیاری بویژه آبیاری بارانی، انجام شخم و از بین بردن پوشش گیاهی، استفاده از بادبزنهای بزرگ و چاهک معکوس انتخابی، استفاده از بخاریهای باغی (پلار باغی)، کاربرد مواد شیمیایی تنظیم کننده رشد، استفاده به موقع و صحیح کودهای حیوانی و شیمیایی
گرمای زودرس بهاره:
در دمای ۵/۱۵ تا ۱/۲۱ درجه ، گرده افشانی ،لقاح و تشکیل میوه بخوبی صورت می گیرد. دمای بالاتر از ۱/۳۲ درجه باعث خشکیدگی سطح کلاله و از بین رفتن کیسه جنینی میشود. گرمای زودرس بهاره باعث از بین بردن گل و میوه در ابتدای فصل و گرمای بیش از حد در زمان مغز بستن و رشد مغز میوه باعث سقط جنین و افزایش درصد پو کی میوه می گردد.
تگرگ:
تگرگ در ابتدای فصل رشد باعث ایجاد خسارت شدید بر روی گل، میوه، برگ و حتی شاخه و تنه درختان بارور و نهال می گردد. اندازه دانه های تگرگ، شدت بارش، مدت بارش، زمان بارش و مرحله رشد گیاه از جمله عواملی هستند که بر روی شدت خسارت تگرگ موثر می باشند. نحوه خسارت تگرگ در درختان پسته شامل:
– پارگی و از بین رفتن برگ
– از بین رفتن شاخه رشد فصل جاری و جوانه انتهائی
– پارگی و ایجاد شکاف در پوست درخت
– ایجاد زخم و پارگی پوست میوه
– ریزش میوه ، خوشه و برگ
– از بین رفتن و ریزش جوانه های گل در حال توسعه
مدیریت تغذیه باغات پسته در فصل بهار
شروع فصل بهار همزمان با شروع رشد درخت پسته می باشد. اولین اقدام تغذیه ای در این مرحله دادن کودهای ازت بصورت سرک می باشد. اولین قسط ازت از اواخر اسفندماه تا اواخر فروردین توصیه می شود. البته در صورت امکان دادن قسط اول ازت در نیمه دوم فروردین ماه بهتر از نیمه اول فروردین است. مقدار کود توصیه شده در این مرحله ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیوم یا ۱۷۵ – ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار اوره برای آبهای شیرین می باشد.
در باغاتی که عارضه لکهپوست استخوانی سالهای گذشته در آنها مشاهده شده است محلول پاشی کلات کلسیم با غلظت ۵۰۰ تا ۷۵۰ سی سی در هزار لیتر آب در دهه سوم فروردین در رفع و کاهش خسارت عارضه موثر است. بهترین زمان برای شروع محلول پاشی های تغذیه ای اول اردیبهشت ماه می باشد. در این زمان هم سطح برگ به اندازه کافی بزرگ است و هم نفوذپذیری آن نسبتا سریع بوده و مناسب است. برای محلول پاشی سعی شود از کودهایی استفاده شود که با ترکیب دو یا سه نمونه از آنها با هم تمام نیاز درخت به عناصر ماکرو و میکرو پوشش داده شود.
لازم به ذکر است که تکرار محلول پاشی اول با فاصله زمانی دو تا سه هفته برای اخذ بهترین نتیجه لازم و ضروری است. خردادماه و قبل از مغز رفتن دادن نوبت دوم کودهای ازت به میزان ۱۷۵ کیلو گرم در هکتار سولفات آمونیوم و یا ۱۵۰ کیلوگرم اوره برای اراضی شیرین توصیه می شود. قبل از مغز رفتن محلول پاشی با کلات پتاسیم و اوره برای جلوگیری کردن از عارضه سوختگی و پوکی موثر است.
