بطور کلی به دلیل عمر و دوره بازگشت سرمایه طولانی باغات پسته، منابع آب مورد استفاده باید پایداری طولانی (حداقل ۵۰ ساله) داشته باشند. مقدار، تناوب و شیوه آبیاری بر تولید پسته تأثیر زیادی می گذارد. تربیت درختان جوان، شیوع آفات و بیماری هایی که از طریق هوا و یا خاک به درخت حمله ور می شوند، مقدار و کیفیت محصول دو سالانه و رشد درخت همگی تحت تأثیر آبیاری درخت پسته قرار دارند. علاوه بر آن، شرایط اقلیمی، بافت خاک و پایه و پیوند درخت پسته از جمله عوامل مهمی هستند که بر میزان آب مورد نیاز آن جهت تولید محصول اقتصادی تأثیر می گذارد.
درخت پسته جهت رشد و تولید مناسب به حدود ۱۰۰ سانتی متر ارتفاع آب آبیاری در طول فصل رشد (به مدت ۸ ماه از اسفند تا مهر) نیاز دارد. این در حالی است که برداشت اقتصادی از درختانی که حتی با ۸۰ سانتی متر ارتفاع آب مفید سالانه در دسترس ریشه، آبیاری می شوند ممکن است.
با فرض کمترین تلفات آب در انتقال آب و آبیاری باغ، هر هکتار باغ پسته بالغ به ۱۲,۰۰۰ متر مکعب آب در طول سال نیاز دارد. نیاز آبی فوق بدون احتساب آب مورد نیاز جهت آبشویی زمستانه زمین های شور و نمکی می باشد
در صورت وجود یا بروز شوری در خاک سطحی یا منطقه ریشه، باید یک تا دو نوبت آبشویی زمستانه را به رژیم آبی طبیعی مورد نیاز افزود.
نیاز آبی درخت پسته در فصول مختلف سال و مراحل مختلف سیکل سالانه زندگی آن متفاوت است. این نیاز در زمستان که زمان خواب درخت است کمترین و در تابستان که موقع رشد مغز پسته است بیشترین می باشد
بیش از نیمی از آب مورد نیاز سالانه، در فصل تابستان (تیر، مرداد و شهریور) به مصرف درخت می رسد. تهيه آب كافي براي درختان بارور پسته بطوريكه استرسي در اثر اشباع شدن خاك و فقدان آب كافي در خاك به آنها وارد نشود، يكي از اهداف مديريت بهينه آبياري مي باشد.
بدلیل وجود شبکه ریشه وسیع و ساختار برگ مقاوم، درخت پسته قادر به بقا در دوره های خشکسالی و شرایط کم آبی است، اما مقاوم بودن درختان پسته به اين معني نيست كه آنها جهت توليد محصول اقتصادي و مناسب نياز به آب كمي دارند. اگر درختان پسته در طول دوره هاي حساس به كم آبي با ميزان كمتر از نياز واقعي آبياري شوند، اثرات منفي بر روي فرآيندهاي دروني درخت خواهد گذاشت. بنابراين بايد بدانيم كه تحمل درختان پسته نسبت به خشكي به توانايي آنها در زنده ماندن در شرايط خشكي اطلاق مي گردد و اين بدان معني نيست كه درختان پسته قادرند رشد سريع و با محصول زياد در شرايط آبياري هاي با ميزان كم داشته باشند.
داشتن برنامه برای تامین مقدار مناسب آب برای باغات در زمان لازم از اهداف آبیاری می باشد. آبیاری خوب به ما اطمینان می دهد که رطوبت خاک در طول فصل حفظ می شود. لذا اتخاذ تصمیمات مناسب برای انجام آبیاری، نیازمند دانستن نیاز آبی درخت و اجرای مناسب سیستم آبیاری با رعایت یکنواختی مناسب و میزان دقیق آب تحویلی است .
بطور کلی سیستم های قطره ای موثرتر از روش های سطحی اند چرا که هم یکنواختی بیشتری در آبیاری ایجاد می کنند و هم راندمان بیشتری دارند.
آبياري در طول فصل مهمترين عمليات داشت مي باشد. تنش خشكي باعث خشكيدگي سر شاخه ها، ريزش و خشكيدگي برگها، كوچك شدن سطح برگها و در نتيجه كم شدن سطح فتوسنتز كننده گياه و لخت شدن ظاهر گياه، تشديد اثرات آفتاب سوختگي بر روي شاخه ها و نهايتا خشك شدن كامل گياه مي گردد (شكلهاي ۱و ۲). در تنش هاي شديد و طولاني مدت پوست درخت ترك برداشته و به راحتي از تنه آن جدا مي گردد.
هر مرحله از رشد به دلايل مختلف حساسيت خاص خود را نسبت به تامين مقدار كافي آب داراست. توجه داشته باشيد كه حساسيت اجزاء توليد به تنش آبي بصورت زير درجه بندي مي شود (حساس ترين مرحله رشد در ابتداي ليست مي باشد):
۱) پوكي و سقط جنين: آبياري در زمان گلدهي (عموما فروردين ماه) و زمان پر شدن مغز (عموما تيرماه).
۲) خنداني پوست استخواني: آخرين آب قبل از برداشت (بسته به رقم) و عموما اوايل شهريور ماه.
۳) تعداد دانه در درخت: آبياري در زمان تشكيل ميوه و پس از گرده افشاني. عموما اواخر فروردين ماه.
۴) رسيدگي: مشابه خنداني پوست استخواني و عموما در اواخر مرداد و اوايل شهريور ماه.
۵) وزن و اندازه ميوه: زمان مشخصي ندارد و عموما به مديريت آبياري، تغذيه، كنترل آفات و بيماري ها و …. در طول فصل بستگي دارد.
البته فاكتورهاي كيفي ديگري نيز نظير زودخنداني و ترك خوردگي پوست سبز پسته نيز تحت تاثير مديريت آبياري قرار دارند.
بر اساس تحقيقات انجام شده، آبياري كافي و جلوگيري از اعمال تنش خشكي در اواخر فصل بهار مخصوصا در خرداد ماه بيشترين اثر را در كاهش تشكيل اين پسته ها و نهايتا كاهش احتمال آلودگي مغز پسته به زهرابه آفلاتوكسين دارد.
کم آبیاری تنظیم شده
در باغ های پسته کالیفرنیا در قسمت هایی که هزینه تامین آب زیاد است، در سالهای خشک، جهت کاهش مصرف آب از روش کم آبیاری تنظیم شده برای اعمال تنش خشکی در طول دوره ها ی مشخصی از رشد استفاده می شود تا اثرات منفی بر تولید و کیفیت میوه حداقل گردد.
این روش در دو مرحله انجام می شود:
۱٫ اواخر اردیبهشت تا اواسط تیر (مرحله ی رشد دوم بعد از توسعه کامل پوست استخوانی و قبل از رشد سریع مغز)
۲٫ پس از برداشت
نتایج نشان داده است که با ایجاد تنش در مرحله اول، میزان خندانی پوست استخوانی بطور قابل
ملاحظه ای بیشتر شده، میزان ناخندانی تا ۵۰ درصد کاهش می یابد و میوه ها در زمان برداشت کوچک می شوند. ضمن آنکه تنش در این مرحله می تواند در کاهش سال آوری هم موثر باشد. بنا براین اگر درصد دهان بست در باغ بالا باشد، اعمال این تنش باعث بهبودی بازار پسندی و افزایش خندانی می شود و در مقابل در باغاتی که با مسئله ناخندانی روبرو نیستند، تنش در این مرحله به علت کوچکتر شدن میوه، مفید نمی باشد.
از معایب تنش در مرحله یک، ایجاد بلوغ نا خواسته و زود رسی و خندانی میوه در اواسط تیر تا زمان برداشت می باشد که احتمال آلودگی به بیماری های قارچی و آفلاتوکسین در زمان برداشت را افزایش می دهد
علاوه بر آن تنش در مرحله یک موجب سست شدن پوست استخوانی و مغز می شود. نکته حائز اهمیت آن است که بایستی از بروز تنش در اواسط تیر تا زمان برداشت جلوگیری کرد.
بررسی و معرفی وضعیت موجود آب در پسته کاری ها
میزان نزولات جوی در اغلب مناطق پسته کاری کشور مانند استان کرمان بسیار پایین(۱۴۵میلیمتر درسال) بوده که حتی از متوسط بارندگی کشور(۲۵۰میلیمتر) نیز بسیار پایین تر می باشد. این در حالی است که میزان تبخیر سالیانه در استان کرمان رقمی متحاوز از ۲۰۰۰ میلیمتر در سال است.در سال های اخیر به دلیل خشک سالی پی در پی، وضعیت از آنچه که ذکر گردید نیز وخیم تر شده است. بنابراین آبیاری باغ های پسته مخازن آب های زیرزمینی که منبع عمده تامین کننده آب مصرفی درختان پسته می باشند به دلیل برداشت های بی رویه سطح آب در این سفره ها به شدت تنزل نموده است.
به طوری که در شهرستان های زرند،رفسنجان و سیرجان افت سالیانه آن ها به ترتیب ۱/۵، ۱ و ۰/۶ متر می باشد. این در حالی است که بر اساس گزارش شرکت سهامی آب منطقه ای استان کرمان بطور متوسط سالانه در یک هکتار باغ پسته حدود ۶۷۲۰ متر مکعب آب به مصرف می رسد. کرمان به طور متوسط سالانه در یک هکتار باغ پسته حدود ۶۷۲۰ مترمکعب آب به مصرف می رسد.
یعنی با توجه به میانگین عملکرد ۱/۲ تن در هکتار، برای تولید یک کیلوگرم پسته، ۵۶۰۰ لیتر آب مصرف می گردد بذا اگر صرفا عملکرد پسته را وابسته به آب آبیاری بدانیم و با انجام تحقیقات بتوانیم در این مناطق حداقل ۱۰ درصد راندمان آبیاری را افزایش دهیم (مانند کود آلی آب نگهدار) ارزش اقتصادی سالیانه رقمی 17200000دلارخواهد بود.
منبع اصلی تامین آب باغات پسته
در مناطق پسته کاری منبع اصلی تامین آب،چاه عمیق ورد برخی مناطق قنات است. برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی منجر به کاهش دسترسی به منابع آب زیرزمینی گردیده است. اگر چه درخت پسته به خشکی و شور مقاوم است اما برای تولید حداکثر محصول لازم است در هر منطقه وبرای هر رقم خاص، آب مورد نیاز فراهم شود.
تقریبا در اغلب باغ های پسته کشور آبیاری به صورت کرتی و یا جوی و پشته ای انجام می شود و مقدار آبی که در اختیار گیاه قرار می گیرد معیار دقیقی ندارد. در برخی از باغ های پسته بیش از حد نیاز و در مناطقی دیگر کمتر از حد مورد نیاز آبیاری درخت پسته انجام می پذیرد.
هم اکنون در باغ های پسته، مقادیر کاملا متفاوتی آب در هکتار مصرف می شود با اجرای تحقیقات مناسب و کاربرد نتایج بدست آمده از آن توسط باغداران، می توان امید وار بود به میزان قابل توجه ی از تخلیه بی مورد منابع آب زیرزمینی مناطق پسته کاری که هم اکنون به نقطه بحرانی رسیده اند جلوگیری شود و حیات باغ های پسته که در آینده ای نه چندان دور در معرض خشکیدن قرار دارند، طولانی تر گردد.
همچنین از ابتلای دیگر مناطق پسته کاری به این فاجعه پیشگیری به عمل آید البته در این زمینه تحقیقات مناسبی شروع گردیده است اما نیاز به انجام مطالعات تکمیلی می باشد.
اقلیم خشک و نیمه خشک مناسب جهت کاشت پسته
قسمت اعظم باغ های پسته کشور در مناطق کویری کشور که دارای اقلیم خشک ونیمه خشک هستند دارند کی از ویژگی های مناطق پسته خیز کشور به ویژه استان کرمان شور بودن آب و خاک است در این مناطق به علت بالا بودن غلظت نمک قشری از املاح، سطح خاک و یا لایه های زیرین را فرا گرفته است.
در این مناطق نتها میزان نزولات آسمانی به قدری نیست که بتواند نمک های موجود در خاک را شتشو داده و از دسترس ریشه ها خارج کند بلکه فزونی میزان تبخیر و تعرق، نمک های اعماق را به سطح خاک آورده مرتبا شوری لایه های سطحی خاک را افزایش می دهد و از طرفی کیفیت تدریجی آب های زیر زمینی نیز به علت برداشت های بی رویه و هجوم جبهه های آب شور در حال کاهش می باشد.
بنابراین علاوه بر کاهش حجمی اب سفره های زیر زمینی تدریجا کیفیت عالی درسفره ها به شدت تنزل یافته است. در برخی مناطق مثل دشت انار(توابع رفسنجان) کیفیت آب های مورد بهره برداری به شدت کاهش یافته به طوری که هدایت الکتریکی در تعداد قابل ملاحظه ای از این چاه ها به حدود ۲۰ دسی زیمنس بر متر رسیده است.
با چنین آب هایی عملا کشت و کار هیچ محصولی اقتصادی نمی باشد. به هر حال دامنه تدریجی افت کیفی آب های زیرزمینی منجر به تخریب خاک باغ ها می گردد و در راستا لازم است برنامه ریزی های تحقیقاتی مناسب به منظور افزایش کارآیی منابع به عمل اید.
راه کار های بهره برداری از سیستم های آبیاری مدرن در باغات پسته
راه کار های منطقی در راستای بهره برداری از سیستم های آبیاری مدرن در شرایط شور نیز می تواند در کاهش بحران موجود سهم بسزایی ایفا نماید. البته باید توجه داشت که اجرای برنامه های مدون به منظور استفاده بهینه از آب در بین باغداران جایگاه ویژه ای خواهد داشت.
به بیان دیگر، موضوع آموزش و اطلاع رسانی و اتخاذ سیاست های لازم در اجرای برنامه های مناسب از اصول بسیار مهم بشمار می رود.
بهترین سیستم آبیاری باغ های پسته
روش های آبیاری رایج درختان پسته در منطقه به دو دلیل ماهیت ذاتی روش و نیز به کار گیری غیر صحیح راندمان پایینی دارد. لذا در شرایط بحرانی کنونی توسعه اصولی سیستم های آبیاری با انجام تحقیقات محوری روی موضوعات مرتبط با تحت فشار قدم موثری در بالا بردن راندمان کاربرد آب در باغ های منطقه به شمار می رود.
در مناطق پسته کاری به ویژه استان کرمان که بیشترین سطح زیر کشت باغات پسته را به خود اختصاص داده است، به علت محدودیت منابع آب، استفاده از روش های نوین آبیاری همراه با مدیریت صحیح و سرمایه گذاری های اصلی و زیربنایی ضروری می باشد.
از جمله سیستم های نوین آبیاری که اخیرا به آن ها توجه ویژه ای شده است آبیاری قطره ای( به طور سطحی و زیر سطحی )،بابلر، کوزه ای(لوله های سفالین) وزیر سطحی با لوله های اسفنجی می باشند. در سال های اخیر نیز باغداران پسته کار استان کرمان به دلیل کم آبی شدید به بهره برداری از این گونه سیستم ها توجه کرده اند.
از سوی دیگر به دلیل عدم اطلاع در بهره برداری صحیح از این گونه سیستم ها نیز اغلب باغداران پسته کار در بکارگیری این گونه روش ها دچار مشکلاتی شده اند، به طوری که در گزارشی در رابطه با سیستم های آبیاری تحت فشار در باغ های پسته استان کرمان عنوان شده است که در اغلب باغ های پسته که از نظر منابع آب در عسر و حرج سنتی بسر می برند آبیاری هر ۴۵ تا ۸۰ روز یکبار انجام می شود و می توان آن را نوعی بارندگی تصادفی تلقی نمود.
سیستم سنتی تحت فشار مورد استفاده در باغات پسته
در مواردی که تبدیل سیستم ( سنتی به تحت فشار) انجام شده است، فقط فاصله بین نوبت های آبیاری و مقدار مصرفی کاهش یافته است، ولی تنش رطوبتی خاک بر طرف نشده است، زیرا آبیاری نه بر اساس نیاز آبی گیاه بلکه بر اساس سنت صورت می گیرد.
به عبارت دیگر با استقاده از آخرین دستاورد فن آوری آبیاری، آبیاری به صورت دیمی انجام می شود و نقش تبدیل سیستم در توسعه کشت، بیشتر از رفع نیاز واقعی آب توسط گیاه است.
نیاز آبی گیاه پسته چقدر است؟
مطالعات انجام شده در سال ۱۳۷۲ در خصوص بیلان آبی باغات پسته در منطقه کرمان نشان میدهد باغات پسته در طول فصل از ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ متر مکعب در هکتار آب مصرف می نمایند.
این مفدار آب صرفا آب وارد شده به کرت می باشد و تلفات انتقال آب و غیره در آن محفوظ نشده است. در بسیاری از باغات این مقدار آب به طور متوسط در ۸ نو بت آبیاری(دوره آبیاری ۴۵ روزه) در اختیار دختان قرار می گیرد ۳ تا ۴ نوبت آن حد اقل بعد از برداشت محصول در فصول پاییز و زمستان انجام می پذیرد.
به منظور تعیین میزان آب مورد نیاز درختان پسته مطالعه ای در سنین مختلف از کاشت تا ۱۰ سالگی انجام داد تعیین ضریب گیاهی پسته برای دوره های ۲۰ روزه با استفاده اطلاعات بدست آمده از اجرای این طرح بود. این محاسبات برای همه سال های اجرا تکرار گردید ومقادیر میانگین در هر دوره آبیاری در هرسال و میانگین ۶ ساله برای هر کدام از متغیرها تعیین شد.
میزان آب مصرفی
میزان آب لازم به طور متوسط ۹۱۰۰ متر مکعب در هکتار سال در منطقه مسابه حومه شهرستان کرمان بدست آمده است که بیشترین میزان مصرف در ماه های تیر و مرداد می باشد بهترین دوره آبیاری در منطقه فوق الذکر در ماه های که تبخیر از ۱۲ میلیمتر( در روز) تجاوز نمی نماید، ۳۰ تا ۴۵ روز در یک خاک با بافت متوسط تا سنگین می باشد.
این دوره در ماه های گرم(خرداد، تیر و مرداد) بین ۲۰ تا ۳۵ روز می توان بر اساس بافت خاک متغیر باشد. میزان آب در هر بافت خاک بر اساس کسر رطوبت قابل محاسبه است که رقم یاد شده برای بافت های متوسط تا سنگین از ۵۰ تا ۷۵ درصد متغییر است.
میزان آب مصرفی یاد شده حدود ۱۵ درصد نیاز آبشویی را به همراه دارد. ضمنا مشخص شد در صورتی که آب به اندازه کافی در دسترس نباشد با از دست دادن مقداری از محصول و یا برداشت محصولی نا مرغوب تر( از نظر کیفیت) می توان به دوره آبیاری و یا کسر رطوبت اضافه نمود.
اما این آزمایش نشان داد که حداکثر دوره آبیاری مجاز ۶۰ روز می باشد که معدل صد در صد کسر رطوبت (نقطه پژمردگی دائم خاک) در یک بافت متوسط با تبخیر و تعرق گیاه در منطقه ای شبیه محل آزمایش( حومه کرمان) می باشد.
مدیریت مناسب استفاده از آب در باغات پسته
بررسی های آماری نشان می دهد از حجم ۸۳ میلیارد متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی و با وجود راندمان ۳۵ درصدی آبیاری، تنها ۲۹ میلیارد متر مکعب به مصرف حقیقی می رسد و ۵۴ میلیارد متر مکعب دیگر که مخارج زیادی نیز برای تامین آن هزینه شده است، تلف می شود.
راندمان فوق با دیدی خوشبینانه ارائه شده است و آمار ارقام حاصل ازتحقیقات مختلف نشان می دهد که راندمان کمتر از این مقدار است. طبق بررسی های به عمل آمده حساس ترین زمان آبیاری در مراحل مختلف رشد درختان پسته( از فروردین تا مهر)، در زمان گلدهی و رشد تیر ماهی است.
حذف آبیاری در هر کدام از این مراحل به طور مستقل و یا سایر مراحل به تنهایی تاثیر معنی داری بر روی عملکرد محصول درخت پسته نداشته است. تحقیقات نشان میدهد که حذف آبیاری درختان بارور پسته در طی مراحل مختلف رشد(از اواسط فروردین تا اواسط شهریور) تاثیر قابل ملاحظه ای بر روی کمیت و کیفیت پسته های تولید شده داشته باشد ولی حذف آبیاری از اوایل آوریل(اواسط فروردین) تا اواخر ژوئن(اواییل تیر) کمترین تاثیر سوء را بر کمیت و کیفیت محصول پسته داشته است.
برنامه ریزی صحیح جهت آبیاری باغات پسته
برنامه ریزی صحیح آبیاری سبب استفاده بهینه از منابع محدود آب می گردد. واکنش های مرفولوژیک، فیزیولوژیک و بیو شیمایی گیاهان در رابطه با کمبود آب له عوامل متعدد از جمله شدت تنش، طول دوره و مدت تنش همچنین مرحله رشد گیاه بستگی دارد.
بر رسی رابطه ابیاری و افزایش عملکرد، اثرات کمبود آب را در طی مراحل مختلف رشد گیاه نشان می دهد که با تامین آب کافی در مراحل حساس به کمبود رطوبت می توان اثرات نامطلوب تنش خشکی را تا حد معنی داری کاهش داد مطالعات انجام شده بر روی درختان خزان دار در دره سن جو کیون ( آمریکا) نشان می دهد بعد از برداشت محصول تا مادامی که برگ ریزی درختان انجام نشده است انجام آبیاری ضروری می باشد.
بررسی ویژگی های مورد نیاز در آبیاری باغات پسته
۱- نیاز آبی گیاه پسته
از جمله مسائل حائز اهمیت در بحث آبیاری باغ های پسته عدم وجود دانش کافی در زمینه نیاز آبی در مراحل مختلف رشد درختان پسته می باشد اگر په درخت پسته به خشکی و شوری مقاوم است اما برای تولید حد اکثر محصول لازم است در هر منطقه و برای هر رقم خاص، آب مورد نیاز فراهم شود.
تقریبا در اغلب باغ های پسته کشور مساحتی بالغ بر ۳۰۰ هزار هکتار آبیاری به صورت کرتی ویا جوی و پشته انجام می شود و مقدار ابی که در اختیار گیاه قرار می گیرد معیار دقیقی ندارد. در برخی از باغ های پسته بیش از حد نیاز و در مناطقی دیگر کمتر از حد مورد نیاز آبیاری درختان پسته انجام می پذیرد.
با توجه به آخرین آمار، استان کرمان که مهم ترین منطقه پسته خیز کشور است، بره برداری غیر اصولی از این مخازن با ارزش، آن ها را با خطری جدی رو به رو ساخته و اکثریت منابع آب زیر زمینی به نقطه بحرانی خود رسیده اند.
هم اکنون در هر باغ پسته مقادیر کاملا متفاوتی آب در هکتار مصرف می شود، با اجرای تحقیقات مناسب و کاربرد نتایج بدست آمده از آن توسط باغداران، می توان امید وار بود به میزان قابل توجهی از تخلیه بی مورد منابع آب زیرزمنی مناطق پسته کاری که هم اکنون به نقطه بحرانی رسیده اند جلوگیری شود و حیات باغ های پسته که در آینده ای نه چندان دور درو در معرض خشکیدن قرار دارند طولانی تر گردد.
دانش کافی و اطلاعات از نیاز آبی
دانش کافی و اطلاعات از نیاز آبی هر گیاه می تواندئ به مدیریت صحیح آبیاری کمک نماید تا نسبت به کاربرد حجم آب در زمان های مختلف متناسب با نیاز آبی اقدام نمود اما باغداران اطلاع کافی از این نیاز ندارند و اغلب به دلیل وجود حقابه هایی که دارند اجبارا آبیاری خود را متناسب با حقابه خود انجام می دهند و توجهی به نیاز گیاه ندارند.
از یان رو در مواردی از سال آبیاری کمتر از حد نیاز و در زمان های دیگر بیش از حد نیاز انجام می گردد. از سوی دیگر رابطه بین کاربد مقادیر مختلف آب به آن ها روشن نمی باشد. از این رو در برخی از مناطق که آب کافی در اختیار دارند ممکن است بدون دلیل آبیاری را بدون منطق بیش از حد انجام دهند.
۲-مدیریت استفاده از آب های نا متعارف
کیفیت تدریجی اب های زیرزمینی نیز به علت برداشت های بی رویه و هجوم جبه های آب شور نیز در حال کاهش می باشد بنابراین علاوه بر کاهش حجمی آب سقره های زیرزمینی تدریجا کیفیت آب در این سفره ها به شدت تنزل یافته است.
در برخی از مناطق مثل دشت انار(توابع رفسنجان) کیفیت آب های مورد بهره برداری بشدت کاهش یافته به طوری که هدایت الکتریکی در تعداد قابل ملاحظه ای از این چاه ها به حدود ۲۰ دسی زیمنس بر متر رسیده است، دامنه افت تدریجی افت کیفی آب های زیرزمینی منجر به تخریب خاک باغ ها می گردد.
در این راستا چنانچه برنامه ریزی های تحقیقاتی مناسب به منظور افزایش کارایی این منابع به عمل نیاید، ور اهکارهای منطقی راستای بهره برداری از سیستم های آبیاری مدرن در شرایط شوره و غیره انجام نپذیرد بحران های ایجاد شده در این خصوص نیز بر مشکلات می افزاید.
باغداران به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در زمینه نقش آب در عملکرد باغ های پسته اغلب یا با مصراف بی رویه و یا عدم مدیریت کافی از آب استفاده مناسبی به عمل نمی آورند. عدم آشنایی باغداران با مدیریت استفاده از آب های نا متعارف سبب می گردد تا لطمات جبران ناپذیر به محصول وارد نماید.
۳-مدیریت مناسب استفاده از آب در باغت پسته
متاسفانه مدیریت نامناسب استفاده از آب در باغ های پسته باعث کاهش کارایی مصرف آب در باغ های پسته شده است. مدیرذیت آبیاری در شرایط فعلی مناطق پسته کاری کشور با مدیریت آبیاری صحیح تفاوت زیادی دارد. باغدارن بدون توجه به نابودی منابع آبی محدودی که در اختیار دارند، روز به روز سفره های آب زیرزمینی را به انهدام کشیده و هیچ توجهی به این مسئله ندارند که به نابودی سفره باغ های پسته خود را به تدریج از بین خواهد برد.
و هر باغدار بدون توجه به سایر باغداران صرفا به فکر برداشت آب بیشتر از سفره ای هست که آبیاری باغ های او با آن مشروب می گردد و اندیشه حاکی از اعمال مدیریتی از آبیاری که در آن می توان با کمتر مصرف نمودن بقای سفره را به دنبال داشته باشد حکم فرما نیست. با توجه به اهمیت آبدر مناطق پسته کاری کشور چنانچه برنامه ریزی ها لازم برای استفاده بهینه مصرف آب بدون لطمه به عملکرد در باغ های پسته صورت نپذیرد، نابودی آن ها تشدید می گردد.
مضرات ناشی از آب شور در باغ های پسته
باغدران پسته اغلب از مضرات ناشی از آب های شور و نامتعارف بی اطلاع می باشند. آن ها نمی دانند وجود آنیون های کاتیون های موجود در آبیاری و رابطه کاهش محصول در اثر افزایش شوری برای آن ها روشن نیست. از این رو نایز آبشویی باغ های پسته بدون توجه به شوری موجود در خاک انجام می پذیرد.
در خیلی از مناطق پسته کاری با این که نیاز آب شویی باغ ها ضرورتی ندارد، آن ها اقدام به آب شویی این گونه باغ هایی می نمایند. کاربرد سیستم آبیاری در شرایط آب شور برای آن ها روشن نیست که می تواندد از این گونه سیستم های مدرن که به نوعی می تواند آن ها را در کاهش مصرف آب کمک نماید؟، استفاده نمایند یا خیر.
منابع:
سند راهبردی تحقیقات پسته ایران (دکتر محمد رضا مهر نژاد و دکتر امان اله جوانشاه)
TREE WATER REQUIREMENTS & REGULATED David A. Goldhamer/ 2005 DEFICIT IRRIGATION
تشخیص عوامل خسارتزای محیطی و غیر محیطی وارده به محصول پسته ( بیمه و جبران خسارت)/ انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی/۱۳۹۰
